Πριν 20 Χρόνια
Ιστορική Ημέρα για την Ελλάδα και την Ευρώπη
Η Συνθήκη Προσχώρησης στην ΕΕ και η διεύρυνση της Ένωσης με 10 νέα μέλη μεταξύ των οποίων και η Κύπρος.
Επί Πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη προεδρεύοντος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Στη Στοά του Αττάλου επισφραγίστηκε την Τετάρτη η ιστορική διεύρυνση της ΕΕ με την τελετή υπογραφής της Συνθήκης Προσχώρησης των δέκα νέων κρατών-μελών που συνθέτουν πλέον την Ευρώπη των «25», η οποία προσβλέπει σε περαιτέρω πολιτική της ενδυνάμωση.
Πρώτος υπέγραψε το κείμενο της Συνθήκης, έκτασης 5.000 σελίδων, ο Έλληνας πρωθυπουργός και προεδρεύων του Συμβουλίου της ΕΕ Κώστας Σημίτης, και ακολούθως οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της Ευρώπης των «25».
Οκτώ χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ (Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Σλοβακία, Σλοβενία, Τσεχία, Ουγγαρία) μαζί με τη μικρή Μάλτα και την Κύπρο προσχώρησαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σηματοδοτώντας μία νέα αρχή εντός του ευρωπαϊκού πολιτικού οικοδομήματος.
Κατά τη σύντομη ομιλία του, ο Κώστας Σημίτης αναφέρθηκε στην ιστορικότητα της ημέρας, τονίζοντας ότι με την υπογραφή της Συνθήκης Προσχώρησης η Ευρώπη ξεπερνάει το διχασμό των κρατών της σε δύο αντίπαλα στρατόπεδα, καθώς στην ΕΕ μετέχει το σύνολο σχεδόν των κρατών της Ευρώπης.
Αποσπάσματα από Ρεπορτάζ στο www.in.gr, 16 Απριλίου 2003
Πηγή: ΑΠΕ
Βαρυσήμαντο άρθρο του Κώστα Σημίτη
Την ίδια μέρα, στις 16 Απριλίου 2003, δημοσιεύτηκε στο Διεθνή Τύπο βαρυσήμαντο άρθρο του Έλληνα Πρωθυπουργού. Το άρθρο αυτό συντάχτηκε στην πρωτότυπη μορφή του στα αγγλικά από την Μάγδα Χατζοπούλου και τον Βασίλη Καπετανγιάννη, που υπηρετούσαν τότε στο Γραφείο Τύπου της Πρεσβείας της Ελλάδος στο Δουβλίνο (Δημοκρατία της Ιρλανδίας), με τον αρχικό τίτλο A Historical day for Europe σε συνεργασία με τον αείμνηστο διευθυντή του Γραφείου του Π/Θ Νίκο Θέμελη (1947-2011) και τον Τηλέμαχο Χυτήρη, βουλευτή και Υφυπουργό Τύπου και ΜΜΕ καθώς και Συντονιστή Επικοινωνίας του Π/Θ Κώστα Σημίτη. Φυσικά, εγκρίθηκε από τον ίδιο τον Π/Θ που έβαλε και την τελευταία πινελιά.
Με τη φροντίδα των ΓΤ Δουβλίνου το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στην εγκυρότερη εφημερίδα της Ιρλανδίας The Irish Times με τίτλο Αιρούμενοι στο Ύψος της Πρόκλησης μιας Διευρυμένης ΕΕ και του ΓΤ. Παρισίων στην εφημερίδα Le Monde με τίτλο Πλησιάζει η ώρα της αλήθειας για την Ευρώπη. Με τη φροντίδα των Γραφείων Τύπου το άρθρο δημοσιεύτηκε επίσης στη γερμανική εφημερίδα Sueddeutsche Zeitung (Μόναχο), την ιταλική Corriere de la Serra (Μιλάνο), στη βελγική Le Soir (Βρυξέλλες) και στην ισπανική El Mundo (Μαδρίτη). Η μετάφραση του άρθρου στα ελληνικά έγινε στο ΓΤ Δουβλίνο και δημοσιεύτηκε με την υπογραφή του Π/Θ στην εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ με τον αυθεντικό τίτλο Ιστορική Ημέρα για την Ευρώπη.
Το άρθρο έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση στους ευρωπαϊκούς κύκλους για τη σαφήνεια και διαύγεια των απόψεων του Έλληνα Π/Θ, την ακριβή περιγραφή των προβλημάτων της Ένωσης και το όραμα της χώρας του για το μέλλον της Ευρώπης. Καθώς επίσης και για την ειλικρίνειά του απέναντι στον πόλεμο στο Ιράκ και την αιματοχυσία που προκάλεσε η αμερικανική εισβολή και συνάμα η πολιτική ανάγκη να μην επιδεινωθούν περαιτέρω οι διατλαντικές σχέσεις που είχαν κλονιστεί σοβαρά ακριβώς λόγω του πολέμου.
Αξίζει να το θυμηθούμε, διότι ορισμένα θέματα που θίγει ο τότε Π/Θ της χώρας Κώστας Σημίτης στο άρθρο του αναμένουν ακόμα και σήμερα, 20 χρόνια μετά, σοβαρή επεξεργασία και συναινετική συμφωνία σε ευρωπαϊκό επίπεδο για και επίλυσή τους.
Ιστορική Μέρα για την Ευρώπη
του Πρωθυπουργού της Ελλάδος και Προεδρεύοντος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Κώστα Σημίτη
«Σήμερα είναι ιστορική μέρα για την Ευρώπη.
Οι ηγέτες της Ευρώπης συγκεντρώνονται σήμερα στην Αθήνα, στη Στοά Αττάλου, κάτω από την Ακρόπολη, επ’ ευκαιρία της υπογραφής από τα νέα 10 μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης – την Πολωνία, τη Δημοκρατία της Τσεχίας, την Ουγγαρία, τη Σλοβακία, την Εσθονία, τη Λιθουανία, τη Λετονία, την Κύπρο και τη Μάλτα – των Συνθηκών Προσχώρησης, δίνοντας
έτσι νομική υπόσταση στη συμφωνία που επετεύχθη στη Σύνοδο κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στην Κοπεγχάγη τον περασμένο Δεκέμβριο.
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη διεύρυνση στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που πραγματοποιεί το όνειρο μιας γενιάς και επανενώνει την Ευρώπη δεκατρία χρόνια μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, όταν τα φράγματα του Ψυχρού Πολέμου σαρώθηκαν από το ρεύμα της δημοκρατίας και της ελευθερίας.
Καλωσορίζω θερμά και εορταστικά τα νέα μέλη στην ευρωπαϊκή μας οικογένεια.
Πιστεύω ταυτόχρονα ότι αυτή είναι και η κατάλληλη στιγμή για μια ανάπαυλα, προκειμένου να στοχαστούμε για την κατάσταση στην οποία σήμερα βρισκόμαστε καθώς και για τη μελλοντική μας πορεία. Σε ποια Ευρώπη προσχωρούν οι νέες χώρες και ποια Ευρώπη φιλοδοξούμε να οικοδομήσουμε;
Δε χρειάζεται να τονίσω τα μεγάλα επιτεύγματα της Ένωσής μας, που σήμερα αναγνωρίζονται ευρύτατα και από τους ενθουσιώδεις οπαδούς της και από τους σκεπτικιστές, τόσο από φίλους όσο και από εχθρούς. Εδώ και πενήντα χρόνια, η Ευρώπη απολαμβάνει περίοδο ειρήνης που δεν έχει προηγούμενο στη μακρά ιστορία των συγκρούσεων και ανταγωνισμών της. Τα φαντάσματα του παρελθόντος θάφτηκαν. Το όνειρο του Καντ για «διαρκή ειρήνη» πραγματώθηκε εντός των συνόρων της. Από ιστορική άποψη, πρόκειται ίσως για το μεγαλύτερο επίτευγμα διεθνούς συνεργασίας που συντελέστηκε ποτέ. Ο τρόπος με τον οποίο ασκούμε την εξωτερική μας πολιτική δίνει έμφαση στη διπλωματία, στις διαπραγματεύσεις, στα κοινά συμφέροντα, στους στενούς οικονομικούς, πολιτιστικούς και πολιτικούς δεσμούς, στην παροχή κινήτρων αντί στην επιβολή κυρώσεων, στις πολυμερείς παρά στις μονομερείς δράσεις. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει πραγματικά συμβάλει στην παγκόσμια σταθερότητα και ασφάλεια.
Σήμερα οι Ευρωπαίοι πολίτες απολαμβάνουν υψηλό βιοτικό επίπεδο, έχουν προηγμένη οικονομία, υψηλά επίπεδα κοινωνικής προστασίας και συνοχής, μια πιο δίκαιη κοινωνία. Πυλώνας των επιτυχιών μας, η λεγόμενη «Κοινοτική Μέθοδος» που αντανακλά τη μοναδική φύση της Ένωσης ως ένωσης κρατών και λαών. Απέδωσε πλούσιους καρπούς. Ωστόσο, η αρχική Κοινή Αγορά εξελίχτηκε σταδιακά σε κάτι σημαντικά πιο ουσιαστικό από την αγορά. Η Ένωση δεν είναι μόνο η Ενιαία Πράξη και το κοινό νόμισμα. Η Ευρώπη, ακμάζουσα στη διαφορετικότητά της, ανέπτυξε βήμα προς βήμα τις θεσμικές της δομές, βελτίωσε σημαντικά τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και τη δημοκρατικότητά της, ανέπτυξε αρμοδιότητες σε άλλους τομείς για να αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις, ούτως ώστε να δρα ως μια πιο αξιόπιστη δύναμη στο διεθνές σύστημα, πέραν της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ισχύος της. Ας πάρουμε το πιο πρόσφατο επίτευγμά μας, το ευρώ, ως επίκαιρη υπόμνηση ότι τόσο οι επίμοχθες προσπάθειές μας, όσο και τα μεγάλα άλματά μας προς τα εμπρός, απαιτούν πάνω απ’ όλα πολιτική βούληση, θάρρος, αμοιβαία εμπιστοσύνη, φαντασία και κοινή προοπτική. Οι λαοί μας έχουν κοινές αξίες και είναι σταθερά προσηλωμένοι στην προώθησή τους.
Ενώ συζητούμε το Μέλλον της Ευρώπης και καταρτίζουμε το νέο Σύνταγμα, δεν θα πρέπει να χάσουμε από την οπτική μας όλα όσα μας έχουν ενδυναμώσει στα τελευταία χρόνια, έχοντας ταυτόχρονα πλήρη επίγνωση των προκλήσεων που μας περιμένουν. Εάν συμφωνούμε στους σκοπούς θα πρέπει επίσης να συμφωνήσουμε και στα μέσα για την επίτευξή τους. Εάν αποσκοπούμε στη διατήρηση, ενδυνάμωση και προβολή της Ευρώπης ως τόπου οικονομικής ευημερίας και κοινωνικής προόδου και ως πιο δίκαιης κοινωνίας αλληλεγγύης, ελευθερίας και δημοκρατίας, θα πρέπει να προσπαθήσουμε όχι μόνο να βελτιώσουμε τις οικονομικές μας επιδόσεις εφαρμόζοντας τις μεταρρυθμίσεις σύμφωνα με τις αποφάσεις που λάβαμε τον περασμένο μήνα στη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών – στο πλαίσιο της αποκαλούμενης «στρατηγικής της Λισσαβόνας» – αλλά επίσης να διαφυλάξουμε την κοινωνική μας αλληλεγγύη. Εάν αποσκοπούμε σε μια δημοκρατική Ευρώπη που να είναι περισσότερη υπόλογη έναντι των πολιτών της, πρέπει να ενισχύσουμε τους πολιτικούς και πολιτισμικούς δεσμούς μεταξύ των λαών μας, να δημιουργήσουμε ανθεκτικούς, λειτουργικούς, αποτελεσματικούς και διαφανείς θεσμούς τους οποίους οι πολίτες μπορούν να εμπιστεύονται και με τους οποίους μπορούν να ταυτιστούν. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι η δημιουργία ενός πιο ενιαίου πολιτικού χώρου, ενός πραγματικού ευρωπαϊκού δήμου. Η νομιμοποίηση αποτελεί πάντα αμφίδρομη διαδικασία. Σ’ αυτό το πλαίσιο, δεν είναι μόνο επιτακτική η μεταρρύθμιση και η ορθή εξισορρόπηση μεταξύ των βασικών θεσμικών δομών της Ένωσης, αλλά επίσης η περαιτέρω επέκταση της ειδικής πλειοψηφίας καθώς και η χρήση των κανόνων της «ευελιξίας». Και τελικά, πράγμα εξίσου σημαντικό, η διασφάλιση ώστε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωβουλή να διαδραματίζουν κομβικό και αυξημένο ρόλο εντός του συστήματος των νέων διευθετήσεων.
Σήμερα, η θλίψη, το κρίμα και η καταχνιά του πολέμου στο Ιράκ σκεπάζει βαριά τις καρδιές μας. Εκφράζω τη βαθύτατη λύπη μου για τις απώλειες, τόσο μεταξύ των μαχίμων όσο και μεταξύ των αμάχων. Εκφράζω τη βαθύτατη λύπη μου για τη σφαγή και τις καταστροφές που έχουν επιφέρει οι πολεμικές επιχειρήσεις. Κανένα χρήσιμο σκοπό δεν εξυπηρετεί η συγκάλυψη των διαφορών και των διαφωνιών που υπάρχουν στις τάξεις μας, όσο θλιβερές κι αν είναι αυτές, ιδιαίτερα υπό τις παρούσες συνθήκες. Στους τελευταίους δύσκολους μήνες είχα το καθήκον, αλλά και την υποχρέωση, να επιδιώξω την ανεύρεση κοινής θέσης. Κατά το διάστημα της ελληνικής προεδρίας που εναπομένει, δεν θα φεισθώ κόπων ώστε να οικοδομηθεί εκ νέου η εμπιστοσύνη και η συνεργασία μεταξύ μας. Πρέπει να τηρήσουμε τις αποφάσεις μας για την εδαφική ακεραιότητα του Ιράκ, για την αντιμετώπιση των ανθρωπιστικών προβλημάτων, για την αναζωογόνηση του «οδικού χάρτη» σχετικά με τη σταθερότητα και την ειρήνη στη Μέση Ανατολή και την ευρύτερη περιοχή. Θα πρέπει να καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια ώστε να ενδυναμώσουμε το διατλαντικό διάλογο και να μην επιτρέψουμε τη περαιτέρω διολίσθηση των δεσμών Ευρώπης-Αμερικής μέσα στη μαύρη τρύπα.
Δεν θα πρέπει να απεκδυθούμε των ευθυνών μας για να σφυρηλατήσουμε μια ενοποιημένη μεταπολεμική στρατηγική αναθέτοντας κεντρικό ρόλο στα Ηνωμένα Έθνη – που αν δεν υπήρχαν, θα έπρεπε σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε να τα εφεύρουμε – στον καθορισμό της ανασυγκρότησης και του πολιτικού μέλλοντος του Ιράκ. Η πρόσφατη ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας σχετικά με το πρόγραμμα «πετρέλαιο-έναντι-τροφίμων» για το Ιράκ αποτελεί ενθαρρυντικό σημείο. Τα Ηνωμένα Έθνη θα πρέπει να αποκατασταθούν ως η εστία της νομιμότητας και νομιμοποίησης στη διεθνή κοινότητα. Η πολυμερής διπλωματική εμπλοκή έχει υπέρτατη σημασία. Μακροπρόθεσμα, κανένας δεν μπορεί να κυβερνήσει τον κόσμο από μόνος του.
Για να σταθούμε στο ύψος των προκλήσεων σήμερα απαιτούνται
διορατικότητα, πολιτικό θάρρος, εξειδικευμένοι στόχοι και
καθαρό όραμα για το πεπρωμένο μας. Η ώρα της αλήθειας πλησιάζει, εάν η Ένωση θέλει να έχει ισχυρότερη φωνή, εάν θέλει να διαδραματίσει αυτόνομο, ανεξάρτητο και υπεύθυνο ρόλο στη διαχείριση των παγκόσμιων υποθέσεων σε ισότιμη βάση με τους συμμάχους της μέσα σ’ έναν κόσμο πολυπολικό. Μας περιμένουν κρίσιμες αποφάσεις. Ας δράξουμε την ιστορική ευκαιρία της διεύρυνσης για να σταθούμε στο ύψος των προκλήσεων. Η ιστορία θα μας κρίνει.
Πρώτα η Ευρώπη».
Αθήνα, 16 Απριλίου 2003
Βαρυσήμαντη ήταν και η Διακήρυξη των Αθηνών, ένα σύντομο αλλά μεστό νοημάτων και αξιών κείμενο που υπογράφτηκε στην Αθήνα την ίδια μέρα, στις 16 Απριλίου, από τους ηγέτες των κρατών-μελών της Ένωσης που κατέληγε ως εξής: «Διακηρύσσοντας εκ νέου τη δέσμευσή μας στη δημοκρατία ως τη θεμελιώδη αξία της Ένωσης, αναγνωρίζουμε ότι αποτελεί παράλληλα τη βασική πρόκληση που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Η Ευρώπη μας είναι μια Ευρώπη για όλους.»
Η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ αποτέλεσε μεγάλο ιστορικό γεγονός και μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της ελληνικής διπλωματίας και της ελληνικής κυβέρνησης. Στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στο Ελσίνκι της Φινλανδίας το 1999 (10 και 11 Δεκεμβρίου) επισφραγίστηκαν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο οι ελληνικές προσπάθειες για την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ χωρίς την εκπλήρωση μιας βασικής προϋπόθεσης την οποία μέχρι τότε έθεταν ως απαράβατο όρο οι εταίροι στης ΕΕ, ήτοι την επίλυση του πολιτικού προβλήματος, την επίλυση του κυπριακού κατόπιν συμφωνίας με τους Τουρκοκυπρίους και τις εγγυήτριες δυνάμεις (ΜΒ, Ελλάδα, Τουρκία).
Στα Συμπεράσματα της Προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στο Ελσίνκι (10 και 11 Δεκεμβρίου 1999) αναφέρονται συγκεκριμένα τα εξής:
Ι.
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ
Η διαδικασία διεύρυνσης
(β)
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τονίζει ότι η πολιτική επίλυση του προβλήματος θα διευκόλυνε την προσχώρηση της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Εάν µέχρι την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων προσχώρησης δεν έχει επιτευχθεί λύση, η απόφαση του Συμβουλίου όσον αφορά την προσχώρηση θa ληφθεί χωρίς το ανωτέρω να αποτελεί προϋπόθεση. Εν προκειμένω, το Συμβούλιο θα λάβει υπόψη όλα τα σχετικά με τους Τουρκοκύπριους και τις εγγυήτριες δυνάμεις.
Στο Ελσίνκι δεν επετεύχθη μόνο η αποσύνδεση της ένταξης της Κύπρου από το πολιτικό πρόβλημα αλλά ταυτόχρονα χαράχτηκε και ο οδικός χάρτης για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία. Μέχρι τότε οι αντιδρώντες εταίροι κρυβόντουσαν πίσω από τις πάγιες ελληνικές αντιρρήσεις. Τώρα, σε μια πλήρη αντιστροφή, η κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη κατέστησε δυνατή την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία υπό την αίρεση εκπλήρωσης ορισμένων όρων, ήτοι της επίλυσης των ελληνοτουρκικών διαφορών με διάλογο και παραπομπή τους σε τελευταίο στάδιο στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Λέγεται ότι μέχρι το 2004 οι διαδικασίες είχαν προχωρήσει στο θέμα αυτό σε πολύ ικανοποιητικό επίπεδο.
Ο Γιάννος Κρανιδιώτης (1947-1999) από τις θέσεις του στο Υπουργείο Εξωτερικών και στην περίοδο προς το Ελσίνκι Αναπληρωτής ΥΠΕΞ έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στην πορεία αυτή των πραγμάτων. Δεν, πρόλαβε, όμως να δει ο ίδιος τους καρπούς και των δικών του προσπαθειών διότι σκοτώθηκε σε ατύχημα μαζί με τον γιό του και άλλους συνεπιβάτες σε ατύχημα εντός του προεδρικού αεροσκάφους με το οποίο ταξίδευε για επαγγελματικούς λόγους στις 14 Σεπτεμβρίου 1999.
Ο Κώστας Σημίτης με άρθρο του στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ (14-12-2019) και με τίτλο ΕΛΣΙΝΚΙ: 20 Χρόνια Μετά, Μια επιτυχία που δεν ολοκληρώθηκε, επισήμανε τις συνέπειες της εγκατάλειψης της στρατηγικής εκείνης από την κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή το 2004.
Δημοσιεύτηκε στη ηλεκτρονική εφημερίδα metarithmisi.gr