RICHARD CLOGG, «PARTIES AND ELECTIONS IN GREECE: THE SEARCH FOR LEGITIMACY», εκδόσεις «C. HURST AND COMPANY», ΛΟΝΔΊΝΟ 1988.
Καρπός προσεκτικής έρευνας γύρω από τις εκλογές και τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα μετά τον πόλεμο είναι το νέο βιβλίο τού RICHARD CLOGG, καθηγητή Σύγχρονης Ελληνικής ιστορίας στο KING’S COLLEGE τού Λονδίνου.
Η σύντομη ιστορική αναδρομή στην πολιτική ιστορία τής Ελλάδος στην αρχή τού βιβλίου παρέχει το υπόβαθρο για τα δύο επόμενα κεφάλαια πού αναφέρονται λεπτομερειακά στις βουλευτικές εκλογές (περίοδος 1946—1964 και περίοδος 1974—1985, στην οποία συμπεριλαμβάνονται και οι ευρωεκλογές τού 1981 και τού 1984). Στοιχεία και πληροφορίες γύρω από τις εκλογές αποσκοπούν να ρίξουν φως στις βασικές παραμέτρους και τις διάφορες πτυχές των πολίτικων εξελίξεων,
Με την ιστορική εξέλιξη και πρόσφατη κατάσταση των πολιτικών κομμάτων ασχολούνται τα επόμενα κεφάλαια. Για το ΠΑΣΟΚ ο συγγραφέας φαίνεται να δέχεται ότι η πρακτική του στην εξουσία προσεγγίζει περισσότερο απ’ όσο συνήθως νομίζεται ορισμένα παραδοσιακά χαρακτηριστικά γνωρίσματα τού πολιτικού συστήματος. Για παράδειγμα, η πολιτική πατρωνεία, κυρίως μέσω τού κράτους, υποστηρίζει ο CLΟGG, συνεχίστηκε αδιάπτωτα με επίκεντρο πλέον ισχύος τον κομματικό μηχανισμό. Ο CLOGG προσχωρεί στην άποψη άτι η πολιτική ιδιοφυία τού Παπανδρέου έγκειται στην ικανότητα άρθρωσης όχι μόνο των προσδοκιών αλλά και των διαψεύσεων και απογοητεύσεων τής μικροαστικής τάξης πού τόσο γερά εδραιωμένη είναι στην ελληνική κοινωνία, άποψη ωστόσο μονομερή.
Για τη Νέα Δημοκρατία επισημαίνει την έλλειψη συγκροτημένης ιδεολογίας και ουσίας πού χαρακτηρίζει την περίοδο Καραμανλή παρά την επιθυμία τού τελευταίου να δημιουργήσει «κόμμα αρχών» και παρά το γεγονός ότι πέτυχε να χαράξει οριστικά σαφή τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ Νέας Δημοκρατίας και άκρας Δεξιάς, τοποθετώντας το νέο κόμμα σταθερά στο πλαίσιο τής πλουραλιστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Επισημαίνεται επίσης η οργανωτική ανανέωση τής Ν.Δ. και το γεγονός ότι ο φιλελεύθερος χρωματισμός τού κόμματος υπό την ηγεσία τού Κ. Μητσοτάκη, ιδιαίτερα στην προεκλογική εκστρατεία τού 1985, δεν φαίνεται να εντυπωσίασε τούς ψηφοφόρους.
Στα κεφάλαια πού ακολουθούν ο CLOGG αναφέρεται στο ΚΚΕ, το ΚΚΕ εσ. καθώς και στις κυρτότερες πολιτικές ομάδες τού Κέντρου, τής άκρας Αριστεράς και άκρας Δεξιάς, ολοκληρώνοντας με ανάλυση των εκλογικών συστημάτων και των δημοψηφισμάτων. Ο επίλογος συνοψίζει την άποψη τού συγγραφές; άτι ο πολιτικός εκσυγχρονισμός τής χώρας προχώρησε σημαντικά, μολονότι πολλά παραδοσιακά στοιχεία τής πολιτικής κουλτούρας εξακολουθούν να διατηρούνται με σύγχρονο προσωπείο. Η ωριμότητα τού πολιτικού συστήματος δοκιμάστηκε το 198ξ με το ομαλό πέρασμα τής εξουσίας από την συντηρητική παράταξη σ’ ένα κόμμα ριζοσπαστικό ενώ για πρώτη φορά εδραιώνεται μια αυθεντική πλουραλιστική δημοκρατία.
Τέλος, πέντε παραρτήματα με διάφορα στοιχεία και πίνακες αποτελούν σημαντικό και χρήσιμο συμπλήρωμα τού βιβλίου.
Γενικότερα, δεν θα ήταν ίσως άστοχη η παρατήρηση ότι η ιδιότητα του συγγραφέα προκαθορίζει και τον τρόπο «εξιστόρησης» των γεγονότων. Δεν υπάρχουν θεωρητικά σχήματα, σαφείς ερμηνευτικές αρχές, συστηματική θεώρηση και ανάλυση των κυριότερων θεσμικών ή άλλων παραμέτρων τού ελληνικού πολιτικού συστήματος. Στοιχεία, λεπτομέρειες, επί μέρους αναλύσεις «φθονούν, δεν οδηγούν όμως σέ μια σαφή συνθετική εικόνα. Από άποψη ύφους, η γραφή τού CLOGG δύσκολα αποκρύπτει την παρουσία ενός υφέρποντα κυνισμού, πολυτελές παραγωγό τής ακαδημαϊκής θεώρησης τής πολιτικής αλλά συνάμα και επικίνδυνο συστατικό αλαζονείας τού «κέντρου» απέναντι στην «περιφέρεια».
Παρ’ όλα αυτά το βιβλίο τού CLOGG όχι μόνο καλύπτει το κενό πού υπήρχε στην ξένη βιβλιογραφία στα θέματα πού διαπραγματεύεται αλλά αποτελεί συνάμα και πολύτιμο πλαίσιο αναφοράς για τούς μελετητές τής ελληνικής πολιτικής.